Hôm nay, tại Hà Nội Bộ Kế hoạch và đầu tư phối hợp với Scodevi hội tổ chức Hội thảo góp ý dự thảo báo sơ kết triển khai thi hành luật hợp tác xã năm 2012.

Tham dự hội nghị có đồng chí Võ Kim Cự, Bí thư Đảng đoàn – Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, lãnh đạo các Cục, Vụ các Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế và Đầu tư, Bộ Nông nghiệp Phát triển Nông thôn, Khoa học và Công nghệ, các Hội đoàn thể TW, Liên minh HTX các tỉnh thành phố phía Bắc.

Hội nghị nhằm sơ kết đánh giá 5 năm thực hiện Luật HTX năm 2012 để tìm ra những ưu khuyết điểm của Luật làm cơ sở đề xuất bổ sung và sửa đổi những chính sách đổi mới và phát triển kinh tế tập thể, nòng cốt là các hợp tác xã.

Đại diện Vụ Hợp tác xã – Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình bày dự thảo lần 1 Báo cáo sơ kết thi hành Luật HTX năm 2012. Tính đến nay đã có 8 Bộ, ngành TW; 63 tỉnh, thành phố; Trung ương MTTQ Việt Nam và 03 hiệp hội liên quan (Hội CCB Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam) thực hiện sơ kết và gửi Báo cáo.

Theo báo cáo về phía TW tính đến 31/12/2016, Chính phủ ban hành 8 Nghị định; 03 Quyết định, 01 Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ… một số thông tư, văn bản hướng dẫn của các Bộ, ngành. Đáng chú ý là Quyết định số 23/2017/QĐ-TTg ngày 22/6/2017 sửa đổi bổ sung một số điều của Quyết định số 246/QĐ-TTg về việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX và ban hành Quy chế hoạt động bảo lãnh tín dụng và hỗ trợ lãi suất sau đầu tư của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX.

Về phía địa phương: Tỉnh ủy, UBND các tỉnh, thành phố đã ban hành nhiều vvawn bản chỉ đạo thi hành Luật HTX 2012 trên địa bàn tỉnh, thành phố.

Về công tác giám sát sau khi Luật 2012 có hiệu lực QH đã tổ chức nhiều đoàn công tác giám sát triển khai đặc biệt là Ủy ban TW MTTQ và các thành viên tổ chức nhiều lớp tập huấn, tuyên truyền phổ biến kinh nghiệm xây dựng phát triển HTX. Đặc biệt Liên minh HTX Việt Nam triển khai chương trình xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa chủ lực quy mô lớn có sức lan tỏa; thành lập Liên hiệp HTX tiêu thụ nông sản an toàn Việt Nam, nhằm kết nối đầu ra cho nông sản an toàn của các hợp tác xã, từng bước thay đổi tập quán canh tác hóa sang sản xuất an toàn định hướng hữu cơ hóa, tháo gỡ điểm nghẽn lớn của nông sản Việt chính là khâu thị trường; tổ chức thành công hai cuộc thi tìm hiểu Luật HTX 2012, cuộc thi tìm hiểu các loại mô hình hợp tác xã kiểu mới mang lại diện mạo mới cho khu vực kinh tế tập thể, nòng cốt là hợp tác xã. Trong công tác tuyên truyền cũng được sự vào cuộc tích cực của các cơ quan báo, đài ở trung ương và địa phương.

Sau gần 4 năm thực hiện Luật nhiều hợp tác xã mới ra đời tính đến cuối 2016 cả nước có 5.641 HTX thành lập mới, riêng năm 2016 có đến 2.030 HTX mới thành lập, đáng kể nhất các HTX mới được thành lập nhiều tập trung ở các Vùng Đông Bắc, Bắc Trung Bộ chiếm đến 55% của cả nước. Với công tác chuyển đổi HTX theo Luật HTX 2012 tính đến 31/12/2016 một số vùng đã hoàn thành trên 92%, một số vùng như Đông Bắc, Tây Bắc tỷ lệ các HTX chưa chuyển đổi vẫn cao trên 30%. Đánh giá chung công tác chuyển đổi vẫn còn chậm mặc dù hạn chót của việc phải chuyển đổi là 1/7/2016, tính đến 31/12/2016 chỉ có 21 tỉnh, thành phố hoàn thành 100% chuyển đổi. Nguyên nhân chủ yếu: cơ quan quản lý nhà nước chưa thực sự quan tâm đến HTX; nhận thức của bản thân nội tại HTX chưa cao; chậm xử lý những tồn tại, vướng mắc cũ của các HTX… Trong quá trình chuyển đổi cũng có nhiều HTX chuyển sang mô hình Doanh nghiệp hoặc chờ giải thể.

Tình hình triển khai các chính sách ưu đãi hỗ trợ HTX cũng được triển khai tích cực như: đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, công tác xúc tiến thị trường, chuyển giao khoa học công nghệ, chính sách tiếp cận vốn, chính sách tham gia các chương trình mục tiêu quốc gia, chính sách ưu đãi đối với HTX nông nghiệp… Tuy nhiên các chính vẫn chưa tập trung, nhiều chính sách vẫn chưa thực sự đi vào cuộc sống nên chưa tạo ra cú hích cho sự phát triển, trình độ cán bọi HTX vẫn còn yếu, khoa học công nghệ lạc hậu.

Đánh giá chung tình hình thực hiện Luận HTX 2012 sau gần 4 năm còn nhiều tồn tại, khó khăn như sau: nhận thức về pháp luật HTX chưa thống nhất một số Bộ, ngành, địa phương còn lúng túng, một số quy định còn chưa được hướng cụ thể; về tổ chữ thực hiện nhiều địa phương vẫn chưa thấy rõ vai trò và sự đóng góp của HTX đối với phát triển kinh tế địa phương, ổn định chính trị cơ sở nên chưa thực sự quan tâm, chưa có chính sách cụ thể hỗ trợ, hoặc các chính sách vẫn chỉ dừng lại trên giấy tờ; về nội tại HTX vẫn còn tâm lý ỷ lại mong đợi sự hỗ trợ của Nhà nước chưa thích ứng với cơ chế thị trường; công tác quản lý nhà nước còn dàn trải nhiều cơ quan dẫn đến việc không thống nhất về số liệu thống kê, báo cáo việc bố trí cán bộ theo dõi về kinh tế tập thể rất hạn chế nên chưa đánh giá sát tình hình HTX ở cơ sở.

Nguyên nhân của các hạn chế về mặt khách quan: một số cơ chế, chính sách của Trung ương ban hành chậm, hoặc chưa được cụ thể hóa, chưa sát với thực tiễn. Một số chính sách không đi kèm nguồn lực kinh phí như QĐ 2261, bộ máy quản lý nhà nước về HTX còn thiếu đồng bộ, chưa có sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền địa phương… Về chủ quan các HTX cán bộ quản lý còn yếu, thiếu, công nghệ lạc hậu, thiếu sáng tạo đổi mới, ỷ lại trông chờ sự hỗ trợ, chưa thích ứng kịp thời với kinh tế thị trường.

Báo cáo rút ra một số bài học kinh nghiệm đó là: thống nhất nhận thức về HTX cho các cấp ủy Đảng, chính quyền nâng cao nhận thức đối với lãnh đạo các cấp, người dân. Đặc biệt các HTX phải tự vươn lên tránh ỷ lại trông chờ; các cấp quản lý quan tâm tạo điều kiện hơn nữa hỗ trợ các hợp tác xã phát triể; tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật và kunh nghiệm phát triển HTX, xây dựng mô hình, tổng kết, nhân rộng; củng cố thống nhân công tác quản lý nhà nước; đổi mới công tác thống kê, thống nhất về số liệu báo cáo để có cơ sở hoạch định chính sách; xây dựng mô hình liên kết nhằm nâng quy mô định hướng sản xuất hàng hóa.

Hội nghị đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển kinh tế tập thể, nòng cốt là hợp tác xã trong thời gian tới: tiếp tục tuyên truyền, tập huấn sâu rộng về pháp luật HTX; tiếp tục rà soát, hoàn thiện các cơ chế, chính sách, tổ chức triển khai thực hiện chính sách hỗ trợ, ưu đãi phát triển HTX của Nhà nước; tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hợp tác xã, gắn liền với công tác lãnh đạo chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong phát triển HTX; xây dựng mô hình hợp tác xã và tổng kết mô hình; nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX; phát triển hợp tác quốc tế về kinh tế; tăng cường vai trò, trách nhiệm và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam trong phát triển kinh tế tập thể.

Về kiến nghị, đề xuất cần tập trung 4 việc đó là: Kiến nghị Quốc hội phê chuẩn dòng kinh phí riêng cho QĐ 2261 được lồng ghép trong chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: giao các Bộ ngành kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về HTX, chỉ đạo các địa phương thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, bổ sung vốn cho các quỹ đã thành lập, giao các Bộ, ngành chủ trì tham mưu đề xuất các chính sách phát triển HTX, hoàn thiện thể chế chính sách cho khu vực kinh tế tập thể thúc đẩy sự phát triển HTX; Đối với các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương tập trung cgir đạo tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện cho các HTX phát triển; đối với HTX thực hiện nguyên tắc bình đẳng, tự chủ, cùng có lợi; đối với LMHTX, các tổ chức kinh tế, xã hội: phát huy vai trò của LMHTXVN và hệ thống LMHTX các tỉnh, thành phố theo quy định của Luật HTX và quy định khác, xây dựng chương trình phối hợp giữa LMHTX với các hội đoàn thể, cơ quan quản lý nhà nước để triển khai, đôn đốc, kịp thời; UB Trung ương MTTQ Việt Nam và các thành viên tham gia tích cực vào việc xây dựng hoàn thiện các cơ chế chính sách, giải pháp phát triển, xây dựng chương trình phối hợp công tác với các cơ quan liên quan để tuyên truyền, vận động thành lập và phát triển HTX.

Hội nghị cũng nhận được chia sẻ về kinh nghiệm phát triển hợp tác xã của Canada, theo đó Canada hướng tới chất lượng, hiệu quả, quy mô của hợp tác xã. Tham luận tại Hội nghị các đại biểu tập trung chính vào các vấn đề vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Luật HTX 2012 như dịch vụ cung cấp ra bên ngoài, các chính sách hỗ trợ phát triển hợp tác xã, vấn đề quản lý nhà nước về HTX…

Phát biểu tại Hội nghị đồng chí Võ Kim Cự – Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh vai trò của kinh tế tập thể được khẳng định tại Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII, trước đó là Cương lĩnh xây dựng đất nước, Nghị quyết TW 5 khóa IX về kinh tế tập thể, Kết Luận 56 Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết TW 5 khóa IX. Sự tồn tại của Hợp tác xã là tất yếu khách quan vừa mang tính lịch sử, xã hội và nhân văn, ngay như các nước phát triển cũng vậy phong trào hợp tác xã rất lớn mạnh nơi đây nói đến hợp tác xã là nói đến quy mô lớn hàng chục triệu người nơi tập hợp những người yếu thế. Như vậy, với Việt Nam phát triển HTX là cần thiết và hợp quy luật. Nhận xét về bản dự thảo đồng chí cho biết, nội dung dự thảo báo cáo tương đối đầy đủ tuy nhiên cần lưu ý: những đánh giá trong báo cáo cần thận trọng, chưa đề cập tới vai trò, trách nhiệm của các Ban Đảng, Văn phòng Chính phủ….về Chính sách HTX cần đồng bộ, đầy đủ và sát với thực tiễn, cần tập trung hỗ trợ HTX về vốn, khoa học công nghệ, tiêu thụ sản phẩm…nên đề cập đến sự cần thiết phải sửa đổi một số điều của Luật HTX 2012 theo hướng cởi mở thông thoáng hơn để HTX phát triển xứng đáng với tiềm năng, lợi thế sẵn có của nó.

Trung tâm thông tin HTX Việt Nam